Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera w Kartuzach

Muzeum Kaszubskie  im. Franciszka Tredera

Muzeum Kaszubskie znajduje się obrzeżach Kartuz. Jest jedną z ważniejszych placówek muzealnych regionu.

Dzieło życia Franciszka Tredera – założyciela muzeum

Muzeum Kaszubskie w Kartuzach jest dziełem życia jego pierwszego właściciela – Franciszka Tredera, którego już w młodzieńczych latach fascynowała kultura, sztuka i historia regionu. Pierwsze eksponaty związane z życiem codziennym lokalnej społeczności zaczął gromadzić jeszcze przed wojną, w swoim rodzinnym domu w Borzestowie. Po wielu zawirowaniach politycznych i historycznych, jego kolekcja trafiła w 1947 roku do budynku dzisiejszego muzeum. W późniejszych latach, Franciszek Treder jako działacz regionalny, przyczynił się do upowszechnienia kultury, muzealnictwa oraz wytworów kaszubskiego rękodzieła ludowego.

Niestety u kresu jego życia, został przymusowo skierowany na emeryturę, a nowe kierownictwo usiłowało zmienić charakter muzeum, co odbiło się na zdrowiu Franciszka Tredera. Dopiero po jego śmierci doceniono jego wysiłki i pracę na rzecz kultury regionalnej nadając placówce tytuł imienia Franciszka Tredera.

Ekspozycje Muzeum Kaszubskiego

Eksponaty Muzeum prezentowane są w siedmiu salach wystawowych budynku głównego. Na parterze wystawione są dla zwiedzających gości podstawowe obiekty związane z zajęciami tutejszej ludności, na piętrze znajdują się  wytwory sztuki ludowej Kaszubów. Głównymi zajęciami ludności kaszubskiej były rolnictwo i rybołówstwo. Przedmioty związane z tymi właśnie zajęciami są w głównej mierze prezentowane na wystawach. Zebrane w muzeum obiekty pochodzą w przeważającej większości z XIX wieku.

I Ekspozycja Muzeum  Kaszubskiego - Rolnictwo (PARTER, SALA I)

W sali związanej z rolnictwem zaprezentowano podstawowe narzędzia związane z uprawą roli. Są to zatem radła ramowate, pługi dwurękojeściowe, walec pierścieniowy, brona beleczkowa, kultywatory, z których jeden z prezentowanych na wystawie wykonany został z okorowanego korzenia i gwoździ.

II Ekspozycja Muzeum  Kaszubskiego – Gospodarstwo domowe  (PARTER, SALA II)

W sali przedstawiono narzędzia stosowane do mierzenia płodów rolnych, ich przechowywania, przetwarzania żywności oraz podstawowy sprzęt kuchenny. Zatem znajdziemy tam:  beczkę na zboże, która została wydrążona w pniu oraz korzec i mace plecione z korzeni sosny. Widoczne są również przyrządy służące do obróbki ziarna, takie jak: stepa ręczna do łuszczenia zboża na kaszę oraz żarna rotacyjne.

III Ekspozycja Muzeum  Kaszubskiego  - Rybołówstwo  (PARTER, SALA III)

Rybołówstwo było – poza rolnictwem – wiodącym zajęciem ludności kaszubskiej. Licznie występujące na tym terenie jeziora obfitujące w ryby dostarczały ludności bogatego pożywienia. Rybacy wypływali na połowy w czółnach. Na wystawie są zatem prezentowane dwa typy czółen używanych do połowu ryb. Pierwotnie stosowano czółna wykonane z jednego kawałka drewna, jest to tak zwana dłubanka. W okresie późniejszym stosować zaczęto czółna posiadające dno z kłody, zaś burty były wykonane z poziomych desek.

IV Ekspozycja Muzeum  Kaszubskiego - Garncarstwo (PARTER, SALA IV)

Garncarstwo jest jedną z najstarszych dziedzin rzemiosła ludowego Kaszub. Jego wytwory - ceramika kaszubska – posiada wielowiekowe tradycje. Na wystawie zaprezentowane zostały poszczególne etapy procesu technologicznego, a mianowicie ręczna obróbka surowca (gliny), formowanie naczyń, suszenie, wypalanie i zdobienie oraz glazurowanie. Na ekspozycji przedstawiono również gotowe wyroby ceramiczne z warsztatów znanych na Kaszubach rodzin: Meissnerów, Neclów i Kaźmierczaków. Prezentowana ceramika kaszubska charakteryzuje się  specyficznymi motywami w postaci gwiazdy kaszubskiej, tulipanów oraz rybiej łuski uzupełniane następnie liniami falistymi lub kropkami.

V Ekspozycja Muzeum  Kaszubskiego – Elementy obrzędowości kultury kaszubskiej (PIĘTRO, KORYTARZ)

W tym miejscu zaprezentowano obiekty związane z obrzędami i zwyczajami dorocznymi, a także  instrumenty muzyczne oraz zabawki ludowe. Szczególnie wyeksponowane zostały atrybuty przebierańców z okresu Bożego Narodzenia tzw. gwiżdżów. Są tam takie obiekty jak: kożuch i korona gwiazdora wykonane ze słomy, maszkary konika, bociana, kozy i kozła, maski diabła, dziada, kominiarza i żołnierza wykonane z futer i tektury.

VI Ekspozycja Muzeum  Kaszubskiego – Sztuka ludowa (PIĘTRO, SALA I)

Przedstawiono w tej sali przykłady tradycyjnej i współczesnej sztuki ludowej Kaszub. Wyeksponowane są bardzo bogato zrobione hafty. Szczególnie ciekawie prezentują się dwie najciekawsze, unikatowe kolekcje, a mianowicie: kolekcja XVII i XIX – wiecznych czepców kobiecych (złotogłowie) oraz kolekcja XIX – wiecznych obrazów malowanych na szkle.

VII Ekspozycja Muzeum  Kaszubskiego – Posag panny młodej (PIĘTRO, SALA II)

W sali wyeksponowane zostały przedmioty wchodzące w skład posagu panny młodej. Na kaszubach bowiem tradycją było, że dziewczyna wychodząca za mąż otrzymywała od rodziców posag. W nim było kilka skrzyń wianowych z pościelą, bielizną, sprzęt codziennego użytku, w tym bębenek do palenia kawy, tarka, wagi oraz maselnice.

VIII Ekspozycja Muzeum  Kaszubskiego – Izba kaszubska (PIĘTRO, SALA III)

Wyposażenie tej sali odzwierciedla wyposażenie tradycyjnej izby kaszubskiej sprzed wieku. Sprzęt tu zgromadzony to przede wszystkim meble ludowe codziennego użytku. Charakterystyczną cechą tego sprzętu jest ich funkcjonalność. Większość łóżek tu zgromadzonych mogła być rozsuwana w zależności od sytuacji i potrzeb (np. w nocy). Gdy przybył nieoczekiwany gość i zaistniała potrzeba przenocowania wykorzystywano do tego celu komodę. Najciekawsze z reprezentowanych mebli to łóżko dla młodzieży, które w miarę potrzeby rozsuwano. Rosło ono wraz z dzieckiem.

Film o Muzeum Kaszubskim im. Franciszka Tredera w Kartuzach

Na zlecenie Stowarzyszenia Turystyczne Kaszuby powstał film o Muzeum Kaszubskim im. Franciszka Tredera, znajdującym się w Kartuzach. Możesz obejrzeć go TUTAJ.